IRC: Różnice pomiędzy wersjami

Aktualna wersja na dzień 16:38, 18 sty 2008

IRC (ang. Internet Relay Chat) to jedna ze starszych usług sieciowych umożliwiająca rozmowę na tematycznych lub towarzyskich kanałach komunikacyjnych, jak również prywatną z inną podłączoną aktualnie osobą.

Usługa ta funkcjonuje w architekturze klient-serwer, tj. fizycznie składa się z grupy połączonych ze sobą na stałe serwerów oraz programów-klientów. Programy klienckie uruchamiane są przez końcowych użytkowników lokalnie – na ich własnych komputerach, lub zdalnie, za pośrednictwem usługi SSH lub telnet. Rozmowy w sieci IRC odbywają się na tzw. kanałach, z których część funkcjonuje stale. Inne mogą być uruchamiane przez jednego użytkownika w celu porozmawiania choćby z jedną inną osobą. Można także prowadzić prywatną rozmowę z innym użytkownikiem.

Na ekranie użytkownika przewijają się od dołu do góry ekranu komunikaty wysyłane przez osoby piszące na danym kanale. Komunikaty te pojawiają się zaraz po ich wysłaniu, a ich kolejność jest identyczna z kolejnością napływania do serwera. Uzyskuje się dzięki temu wrażenie rozmowy osób przebywających w jednym pomieszczeniu.

Uczestnicy nie używają zwykle w IRC swoich prawdziwych imion i nazwisk, lecz posługują się krótkimi pseudonimami. Pseudonimy te w gwarze IRC popularnie określa się jako nickname lub krócej nick.

Korzystanie z IRC-a

Aby skorzystać z IRC-a, należy pobrać z sieci program - klient IRC dla używanego przez siebie systemu operacyjnego, następnie to oprogramowanie trzeba skonfigurować, podając adres najbliższego serwera IRC z sieci, z której zamierza się korzystać, oraz pseudonim pod jakim się chce być widocznym. Po połączeniu się z serwerem należy wybrać jakiś kanał. Nazwy kanałów zazwyczaj zaczynają się od znaku "#" (np. #polska), choć istnieją też kanały o innych właściwościach niż "#" z nazwami zaczynającymi się od znaków "!", "&" czy "+". Wejście na kanał odbywa się zwykle poprzez komendę /join #nazwa_kanału. Lista kanałów jest dostępna przez komendę "/list". Należy się nią jednak ostrożnie posługiwać, gdyż w większych sieciach występują tysiące kanałów. Próby ściągnięcia ich pełnej listy kończą się zazwyczaj odcięciem od serwera. Istnieją też liczne bramki IRC umożliwiające korzystanie z tej usługi przez strony WWW, bez konieczności instalowania dodatkowego oprogramowania. Mają one jednak zwykle dużo mniejszą funkcjonalność od dedykowanych programów do IRC.

Opy, boty, splity i lagi

Oprócz tworzenia kanałów i rozmawiania w czasie rzeczywistym, protokół IRC umożliwia także przesyłanie plików do wybranych osób i daje szereg narzędzi pozwalających administrować kanałami. Osoba, która założy dany kanał uzyskuje na nim automatycznie prawa operatora (w skrócie op). Daje jej to możliwość zamykania ust (blokowania możliwości wysyłania komunikatów na kanał) a nawet wyrzucania (kick) i blokowania możliwości wejścia (ban) wybranym osobom. Operator może też nadawać prawa operatora innym użytkownikom, zrównując ich tym samym w prawach z sobą.

Na kanałach działających stale porządku czasem pilnują wyspecjalizowane programy, działające jak zwykłe klienty IRC (udające zwykłych użytkowników). Wykonują one automatycznie rozmaite funkcje porządkowe (np. wyrzucanie za wulgaryzmy). Programy te zwane są botami. Na wielu popularnych kanałach dochodzi często do rodzaju przepychanek między skłóconymi operatorami i właścicielami grup botów (tzw. botnetów), zwanych wojnami opowymi.

IRC cierpi też na dwie inne przypadłości - splity i lagi. Split to czasowe zerwanie łączności między serwerami. Lag zaś to spowolnienie pracy całej sieci które powoduje, że komunikaty wysyłane przez użytkowników pojawią się u innych użytkowników dopiero po długim czasie i w niewłaściwej kolejności.

Wszystkie te niedoskonałości tworzą rodzaj folkloru, a stali użytkownicy IRC-a tolerują je albo nawet lubią.

Sieci IRC i ich krótka historia

Protokół i architekturę IRC wymyślił w 1988 roku Jarkko Oikarinen z Finlandii, w ramach swojej pracy doktorskiej o możliwości prowadzenia teledyskusji za pomocą Internetu. Oikarinen uważał to tylko za rodzaj niezbyt dopracowanego przykładu jednego z możliwych sposobów prowadzenia takiej dyskusji.

Zabawa spodobała się jednak studentom na Uniwersytecie Oulu, którzy uruchomili pierwszy serwer IRC (tolsun.oulu.fi, dziś już nieczynny). Następnie rozesłali do zaprzyjaźnionych administratorów na całym świecie kod źródłowy serwera i klienta IRC.

Powstała w ten sposób pierwsza sieć IRC.

EFNet

Pierwsza sieć IRC pozwalała dołączać się dowolnym serwerom, co po pewnym czasie zaczęło sprawiać kłopoty. W 1990 roku większość administratorów zgodziła się na zmianę zasady otwartości. Pozostała garstka, której przewodził administrator serwera eris.berkeley.edu, została odłączona, a reformatorzy nadali sobie nazwę EFNet (Eris Free Network). Odłączeni nazwali się ANet (Anarchy Net), jednak niedługo potem przestali istnieć. Sieć EFNet ma się dobrze do dziś i jest jedną z czterech największych sieci IRC na świecie.

Pierwszy polski serwer IRC (patrz niżej) został przyłączony w 1993 właśnie do sieci EFNet.

IRCnet

W 1996 roku operatorzy IRC nie mogli dojść do porozumienia w sprawie kierunku dalszego rozwoju sieci. Na to nałożyły się problemy z łączem Europa-Ameryka oraz prywatne animozje między administratorami. Skończyło się to tzw. "Wielkim Splitem" - większość serwerów europejskich i azjatyckich odłączyła się od EFNetu i argumentując, że kolebka IRC jest właśnie w Europie, przybrali nazwę "sieć IRC", czyli IRCnet. Sieć pozwala na nicki od 1 do 15 znaków.

Z IRCnetu obecnie korzysta jednocześnie ok. 100 000 użytkowników - jest jedną z czterech największych sieci IRC na świecie, a także najpopularniejszą siecią IRC w Polsce.

Undernet

To historycznie druga z sieci ogólnoświatowych, powstała w 1993 roku, na początku jako sieć testowa dla botów i deweloperów serwera IRC, potem szybko rozrosła się i jest teraz jedną z czterech największych.

Sieć ta na początku była obsługiwana przez te same serwery IRC co serwery EFnetu, ale wymogi dodatkowych możliwości (m.in. umożliwiających rejestrowanie pseudonimów, kanałów i wzywanie specjalnego bota pilnującego stale porządku na kanale, dzięki czemu nie ma w tej sieci potrzeby stawiania własnych botów) wymusiły zmianę protokołu IRC, opartego w Undernecie na tzw. znacznikach czasu (timestamp).

Aktualnie w Polsce nie ma żadnego serwera przyłączonego do sieci Undernet.

QuakeNet

QuakeNet to czwarta i najmłodsza z wielkich sieci IRC. Powstała w 1997 roku jako niewielka sieć dla graczy Quake i Quakeworld. Charakterystyczne dla QuakeNetu są boty sieciowe "L", "Q" i "S" oraz nastawienie na graczy online. Posiada też stałe kanały służące kojarzeniu graczy i meczów w grach sieciowych.

DALnet, USANet i inne

Na bazie pomysłu Undernetu zaczęły od 1995 roku powstawać kolejne nie połączone ze sobą sieci, z których największą jest chyba DALnet. Mają one zwykle możliwość rejestrowania pseudonimów i kanałów oraz są odporniejsze na splity i lagi, nie cieszą się jednak takim powodzeniem jak IRCnet czy Undernet. Wiele z nich, jak USANet, ma charakter czysto lokalny.

Freenode

Freenode powstała w 2002 r. na bazie serwera irc.openprojects.net, istniejącego od 1998 r. freenode jest siecią skupiającą użytkowników i programistów wolnego oprogramowania, działającą na protokole zbliżonym do DALnetu.

Axenet

Axenet powstała w 2000 r. Sieć startuje z unrealircd, posiada servisy Anope, które zapewniają bezpieczeństwo ochrony nicków oraz kanałów. Axenet jest siecią przeznaczoną dla wszystkich. Są na niej kanały irc grupy SpillGroup. Po wielkim 'crashu' servera w 2003 r. Axenet odnotowuje wzrost ilości użytkowników.

MindForge

MindForge powstało w 1999 roku i stało się siecią do pomocy w programie eMule.

Polskie sieci IRC

Pierwsze serwery IRC w Polsce połączone były do sieci EFnet. Po podziale sieci EFnet na EFnet i IRCnet polska część pozostała przy sieci IRCnet. Pierwszy serwer został założony przez Grzegorza Aksamita na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w 1993 roku. W ramach tej sieci obecnie pracują w Polsce cztery serwery - warszawski (warszawa.irc.pl), krakowski (krakow.irc.pl), lubelski (lublin.irc.pl) i poznański (poznan.irc.pl) - które są spięte do hub.irc.pl - będącego wyjściem polskiej części IRCnet w świat. Aktualnym koordynatorem polskiej części sieci IRCnet jest Piotr "Beeth" Kucharski.

Drugą pod względem średniej liczby użytkowników siecią IRC w Polsce jest EFnet, posiadający od grudnia 2000 roku uruchomiony przez ATM S.A. polski serwer – irc.efnet.pl. Wciąż trudno tam natrafić na kanały polskich społeczności, niemniej sieć ciągle się rozwija. EFnet jest szczególnie popularny w środowiskach uniwersyteckich oraz Polonii z USA i Australii, których serwery po "Wielkim Splicie" pozostały w sieci EFnet. irc.efnet.pl jest obecnie największym serwerem w kraju pod względem liczby użytkowników. Koordynatorem sieci Efnet w Polsce jest Andrzej Karpiński, były operator sieci IRCnet.

Oprócz tego istnieją rdzennie polskie publiczne sieci IRC nie powiązane z sieciami międzynarodowymi. Zalicza się do nich m.in:

• IRCX.PL - sieć założona w 1998 roku i oparta jest o protokół ircx - serwer losowy: ircx.pl, kanal flagowy: #polska.
• PolNet - prawdopodobnie największa tego rodzaju sieć, do ok. 3000 użytkowników. Działa na protokole ircd-hybrid, podobnym do EFnetu. Oferuje serwisy i spoofy ukrywające host revDNS.
• IRC2.PL - sieć założona w 2000 roku. Dysponuje linkami do ponad 20 różnych krajów w Europie.

Polskie serwery są koordynowane przez Karola Kowalskiego aka VeT przy współpracy z czołową firmą Link System / Link Net znaną z portalu ahoj.pl. Liczba użytkowników nadal wzrasta jak popularność sieci.

• NPIRCS - powstała w 2005 roku. Dysponuje 6 serwerami, w różnych miastach Polski, średnio 100 użytkowników, w szczycie 700 i ciągle rośnie (po chwilowym spadku popularności w styczniu 2006). Sieć korzysta z serwisów Anope. Serwery działają na oprogramowaniu UnrealIRCd.
• IRCX.net.pl - (dawniej pod nazwą i domeną ircx.eu.org) sieć założona na początku 2000 roku, średnio 60 użytkowników, w szczycie 120 - działa na protokole ircx - 3 serwery. Główny kanał: #Polska
• IFNet - sieć założona w 2002 roku przez grupę administratorów i programistów - entuzjastów IRCd - nieznana liczba użytkowników - działa na irc2.11.x - 4 serwery - 1 w Niemczech i 3 w Polsce, flagowy kanał to #Polska. Nie posiada serwisów, zamiast nich jest tzw. indeks kanałów umożliwiający zarejestrowanie kanału.
• KewlNet - Sieć oferująca serwisy, darmowe konta shell i www. Głowny kanał: #kewlnet.
• IRCS - Sieć skupiona wokół grupy użytkowników revival. Każde połączenie z siecią IRCS, możliwe jest do wykonania przez protokół SSL, co pomaga w zachowaniu bezpieczeństwa. Przy połączeniach ukrywane są również adresy IP co pomaga w zachowaniu anonimowości.
• MaXima - Sieć założona w 2006 roku przez grupkę ludzi znających się z Mindforge. Obecnie skupia głównie IRC-owników z tamtej sieci, chociaż zapraszani są także chętni z innych sieci. Jej główny serwer to irc.maxima.org.pl Oferuje bardzo tanie konta BNC (od 1,22 zł przy płatności SMS-em).

Ponadto w wielu lokalnych sieciach, działających w krajach, gdzie żyją polskie społeczności, istnieją często polskie kanały, np.: #polska w Undernecie, #polonia w DALnecie i USAnecie.

Programy

• AdiIRC - Klient IRC napisany w C#
• Konversation - Klient IRC dla środowiska KDE
• AmIRC - Najpopularniejszy klient IRC-a pod systemy AmigaOS
• Chatzilla - Wieloplatformowy klient Fundacji Mozilla
• irssi - Najpopularniejszy klient IRC-a pod systemy Uniksowe
• Miranda IM (z odpowiednią wtyczką)
• mIRC - Najpopularniejszy klient IRC-a pod Microsoft Windows
• Opera - Przeglądarka Internetowa dostępna na wielu systemach operacyjnych
• XChat - Inny popularny klient dostępny na wielu systemach operacyjnych
• Pidgin - komunikator wieloprotokołowy obsługujący także IRC
• Sieć Jabber umożliwia korzystanie z IRC-a przy pomocy odpowiednich transportów
• KVIrc - Wieloplatformowy klient IRC
• IRcap - Znany program do IRCa pod Windows.
• UPP - Program pod Windows.
• mIRGGI - Klient IRC pod platformę Symbian.

Ciekawostka

• W ostatnim czasie w czołówkach list przebojów znajdowała się piosenka Boten Anna tematyką nawiązująca właśnie do rozmów na IRC-u.

Zobacz też

• komunikator internetowy
• poczta elektroniczna
• Chat
• IRCd

Linki zewnętrzne

• RFC 1459 - opis protokołu IRC

Sieci międzynarodowe

• Oficjalna strona EFNetu
• Oficjalna strona IRCnetu
• Oficjalna strona Undernetu
• Oficjalna strona DALnetu
• Oficjalna strona QuakeNetu
• Oficjalna strona TurkiyeMircu
• Oficjalna strona Axenetu
• oficjalna strona freenode
• Strona polskiej części Axenetu
• Strona polskiej części IRCNetu
• Strona polskiej części MindForge'a

Sieci czysto polskie

• Strona PolNetu
• Strona IFNetu
• Strona IRCX.net.pl
• Strona NPIRCS
• Strona KewlNetu
• Strona MaXimy
• pl.irc - grupa dyskusyjna poświęcona sieci IRC